KUR DO TË VDESË MENDËSIA QË I NGORDH KAFSHËT?
nga
Aristotel Spiro
Një njeri që nuk është më në jetë quhet i vdekur.
Një kafshë që nuk është më në jetë quhet e ngordhur. Me këtë fjalë janë shoqëruar me dhjetëra përfytyrime negative, estetika të refuzimit shoqëror, shembuj të një etnografie bullizimi që mbijeton ngadhënjyeshëm deri në ditët tona.
E gjithë kjo psikozë po shpaloset në mënyrën më elokuente ditët e fundit, pas qindra mijëra viktimave të gripit të pulave.
Fjalët "ngordhje", "ngordhur", "ngordhën" hasen përditë në shtypin e shkruar dhe elektronik, si një normë ligjërimore e ngulitur mirë dhe e pranuar pa asnjë vërejtje.
Ato qenie fatkeqe, jeta e të cilave flijohet për orekset tona, penalizohen ndërsa epidemia e gripit të pulave po u merr jetën.
Nga mënyra se si shprehemi për gjërat që ndodhin rreth nesh, ne zbulojmë kush jemi, çfarë shoqërie përfaqësojmë.
Pulat që ikin nga kjo botë kanë qenë të destinuara për konsum. Një ditë ato do të përfundonin në fabrikën e përpunimit të mishit e mandej në pjatën tonë. Një sëmundje që prej nesh perceptohet si diçka e keqe për njerëzit, për kafshët perceptohet si diçka e padenjë deri dhe e ulët.
Fjalori i shqipes i rezervon kësaj fjale përkufizimet më të këqija:
ngordh folje jokalimtare; e kryer e thjeshtë: -a, joskajore: -ur 1. veta; III pushon së jetuari (kafsha); edhe veta; III me kuptim keqësues; vdes (njeriu); edhe folje kalimtare; mbyt, vras (kafshën): ngordhi mushka (fazani); ngordhi si qen. 2. kuptim i figurshëm; i ligjërimit bisedor; mundohem shumë, rraskapitem; vuaj shumë; edhe folje kalimtare; e mundoj shumë: ngordhi së ftohti; e ngordhi kalin në punë (FGJSH 1980).
Siç shihet, fjala sugjeron një qëndrim diskriminues ndaj kafshëve, në rastin konkret ndaj shpendëve.
Një qëndrim, i cili zbulon anën më të errët të sjelljes njerëzore jo vetëm ndaj kafshëve, por edhe ndaj njerëzve të tjerë, shndërrohet në një problem serioz të shoqërisë.
Këto qenie të pambrojtura i sakrifikojnë për t'u bërë pjesë e shprehive tona të të ushqyerit. Këto qenie të pafajshme nuk kanë mënyrë për të na thënë dhembjen e tyre.
Nuk e di se sa fajtorë duhet të ndihemi si njerëz për këtë masakër mes llojesh që po ndodh. Por ne e kemi në dorë që nëpërmjet përzgjedhjeve tona gjuhësore të vendosim një normë respekti shoqëror të denjë për një shoqëri të shëndetshme, e cila duke treguar respektin e duhur për çdo qenie të gjallë, respekton njëkohësisht edhe veten e vet.
Fjala "vdes" do të ishte jo vetëm një eufemizëm dashamirësie për kafshët, por do të shërbente njëkohësisht për të reflektuar për marrëdhëniet mes anëtarëve të shoqërisë sonë njerëzore, e cila jo rrallë përdor metaforën e kafshëve për të karakterizuar sjelljet e veta, që shpesh i kapërcejnë kufijtë e logjikës dhe të sjelljes së kafshëve.
Një rast kuptimplotë është lufta e tanishme, që ushtria e Putinit po kryen në Ukrainën martire, ku mizoritë e kalojnë çdo metaforë që do ta bënte çdo kafshë me turp.
Një kafshë që nuk është më në jetë quhet e ngordhur. Me këtë fjalë janë shoqëruar me dhjetëra përfytyrime negative, estetika të refuzimit shoqëror, shembuj të një etnografie bullizimi që mbijeton ngadhënjyeshëm deri në ditët tona.
E gjithë kjo psikozë po shpaloset në mënyrën më elokuente ditët e fundit, pas qindra mijëra viktimave të gripit të pulave.
Fjalët "ngordhje", "ngordhur", "ngordhën" hasen përditë në shtypin e shkruar dhe elektronik, si një normë ligjërimore e ngulitur mirë dhe e pranuar pa asnjë vërejtje.
Ato qenie fatkeqe, jeta e të cilave flijohet për orekset tona, penalizohen ndërsa epidemia e gripit të pulave po u merr jetën.
Nga mënyra se si shprehemi për gjërat që ndodhin rreth nesh, ne zbulojmë kush jemi, çfarë shoqërie përfaqësojmë.
Pulat që ikin nga kjo botë kanë qenë të destinuara për konsum. Një ditë ato do të përfundonin në fabrikën e përpunimit të mishit e mandej në pjatën tonë. Një sëmundje që prej nesh perceptohet si diçka e keqe për njerëzit, për kafshët perceptohet si diçka e padenjë deri dhe e ulët.
Fjalori i shqipes i rezervon kësaj fjale përkufizimet më të këqija:
ngordh folje jokalimtare; e kryer e thjeshtë: -a, joskajore: -ur 1. veta; III pushon së jetuari (kafsha); edhe veta; III me kuptim keqësues; vdes (njeriu); edhe folje kalimtare; mbyt, vras (kafshën): ngordhi mushka (fazani); ngordhi si qen. 2. kuptim i figurshëm; i ligjërimit bisedor; mundohem shumë, rraskapitem; vuaj shumë; edhe folje kalimtare; e mundoj shumë: ngordhi së ftohti; e ngordhi kalin në punë (FGJSH 1980).
Siç shihet, fjala sugjeron një qëndrim diskriminues ndaj kafshëve, në rastin konkret ndaj shpendëve.
Një qëndrim, i cili zbulon anën më të errët të sjelljes njerëzore jo vetëm ndaj kafshëve, por edhe ndaj njerëzve të tjerë, shndërrohet në një problem serioz të shoqërisë.
Këto qenie të pambrojtura i sakrifikojnë për t'u bërë pjesë e shprehive tona të të ushqyerit. Këto qenie të pafajshme nuk kanë mënyrë për të na thënë dhembjen e tyre.
Nuk e di se sa fajtorë duhet të ndihemi si njerëz për këtë masakër mes llojesh që po ndodh. Por ne e kemi në dorë që nëpërmjet përzgjedhjeve tona gjuhësore të vendosim një normë respekti shoqëror të denjë për një shoqëri të shëndetshme, e cila duke treguar respektin e duhur për çdo qenie të gjallë, respekton njëkohësisht edhe veten e vet.
Fjala "vdes" do të ishte jo vetëm një eufemizëm dashamirësie për kafshët, por do të shërbente njëkohësisht për të reflektuar për marrëdhëniet mes anëtarëve të shoqërisë sonë njerëzore, e cila jo rrallë përdor metaforën e kafshëve për të karakterizuar sjelljet e veta, që shpesh i kapërcejnë kufijtë e logjikës dhe të sjelljes së kafshëve.
Një rast kuptimplotë është lufta e tanishme, që ushtria e Putinit po kryen në Ukrainën martire, ku mizoritë e kalojnë çdo metaforë që do ta bënte çdo kafshë me turp.
© Aristotel Spiro
© Pronë intelektuale. Lejohet kopjimi vetëm në shtypin elektronik me kusht që të përmendet burimi prej blogut “Veritas et Virtus”
No comments:
Post a Comment