GEGNISHT apo GEGËRISHT?

Nga Aristotel Spiro

Më ka bërë përshtypje ligjërimi i disa studiuesve, të cilët, kur i referohen mënyrës së të shprehurit në dialektin gegë, përdorin emrin gegnishte dhe ndajfoljen  gegnisht. Pjesa tjetër e vdekatarëve përdorin, sikundër dhe unë, trajtat gegërishte / gegërisht. Jam i bindur se këto trajta të shqipes standarde përdoruesit e trajtave gegnisht(e) jo vetëm që i dinë mirë, por edhe i kanë përdorur më parë. 
Por çfarë ka ndërmjetësuar që e kanë braktisur përdorimin e trajtës normative gegërisht dhe kanë parapëlqyer trajtën jonormative gegnisht? 
Ma do mendja se debati për rishikimin e standardit, me gegërishten mëtuese për të fituar një rol të "privuar", ka favorizuar edhe përdorimin e trajtave të mësipërme gege. 
Por arsyeja kryesore besoj se është ajo etimologjike. Përdoruesit e këtyre trajtave e quajnë të natyrshme që, kur i referohen gegërishtes, ta respektojnë këtë formë gjuhësore dialektore me rëndësi të padiskutueshme historike edhe në pikëpamje semiologjike: duke i mbetur besnikë fjalës në trajtën origjinale gege. 
Por këtu lind një problem parimor shkencor: trajtimi gramatikor i elementeve të sistemit, semantika e të cilëve u referohet sistemeve të tjera / devijuese gjuhësore. 

Forma gramatikore e një emri nuk mund të bëhet pjesë e negociimit ideologjik. 

Aq më pak mund të bëhet pjesë negociimi në kuadrin e  një banalizimi semantik. Semantika nuk mund të bëhet shkas për krijimi e një asistematizimi të pajustifikueshëm. 

Nuk mund të përdoret në një ligjëratë standarde forma dialektore gegnisht, me justifikimin se kështu përdoret nga folësit e këtij areali dialektor. 

Metagjuha nuk mund të barazohet me gjuhën e të bëhet shkas identifikimi me të. 

Sipas kësaj logjike do të na lejohej që emrin «feminilitet» të përdornin në gjininë femërore. 

Ndërsa  «mashkullorësi» të konsiderohej ndërtim aberrant, meqenëse qëllon të jetë në gjininë femërore; «atësia» duhej të ishte mashkullore. 

Emri gegërishte (dhe ndajfolja përkatëse gegërisht) i referohet një dialekti që nuk është në bazë të shqipes standarde. Edhe pse shqipja standarde ka aftësi dhe kushte fonetike e gramatikore për përdorimin e trajtave gege, prapëseprapë ato nuk mund të përdoren, sepse
1) janë të panevojshme, meqenëse shqipja standarde përdor trajtat sistematike normative gegërishte, gegërisht, Gegëri. 
2) përdorimi i tyre në shqipen standarde konsiderohet josistematik, për arsye se ato janë trajta josistematike (gegnishte, gegnisht, Gegni).
Përdorimi i tyre mund të shfajësohej në një kuadër më të çlirët komunikues, por kurrsesi në ligjërimin publik.

Nuk mund të shfajësohet sidomos përdorimi i tyre nga gjuhëtarët. 

© Aristotel Spiro 

© Pronë intelektuale. Lejohet kopjimi me kusht që të përmendet burimi prej blogut “Veritas et Virtus”